पारस औष्णिक विद्युत केंद्र: महाराष्ट्रातील वीजनिर्मितीचा पाया | Paras Thermal Power Station

 पारस औष्णिक विद्युत केंद्र: महाराष्ट्रातील वीजनिर्मितीचा पाया

परिचय

महाराष्ट्रातील अकोला जिल्ह्यातील पारस येथे वसलेले पारस औष्णिक विद्युत केंद्र हे जगातील सर्वात जुन्या थर्मल पॉवर प्लांटपैकी एक आहे. १९२८ मध्ये बांधले गेलेले हे केंद्र, महाजेनको (महाराष्ट्र राज्य विद्युत उत्पादन कंपनी) द्वारे चालवले जाते आणि राज्याच्या ऊर्जा गरजेचा मोठा भाग पूर्ण करते.

इतिहास

पारस थर्मल पॉवर प्लांटची निर्मिती ब्रिटिश राजवटीत 1928 मध्ये "अकोला इलेक्ट्रिक सप्लाय कंपनी" द्वारे करण्यात आली होती. सुरुवातीला, यात 3 x 1.5 MW क्षमतेच्या तीन युनिट्स होते. 1957 मध्ये, "बॉम्बे इलेक्ट्रिक सप्लाय अँड ट्रान्सपोर्ट अंडरटेकिंग" (BEST) द्वारे याचे राष्ट्रीयीकरण करण्यात आले आणि 1965 मध्ये ते महाराष्ट्र राज्य विद्युत मंडळ (MSEB) च्या अंतर्गत आले. 1997 मध्ये MSEB चे महाजेनको मध्ये रूपांतर झाले तेव्हापासून हे केंद्र त्यांच्या ताब्यात आहे.

कर्मक्षमता

कालांतराने, पारस प्लांटची क्षमता वाढवण्यात आली आहे. आज, यात खालीलप्रमाणे 6 युनिट्स आहेत:

2 x 62.5 MW

2 x 135 MW

2 x 210 MW

एकूण 645 MW क्षमतेसह, हे महाराष्ट्रातील सर्वात मोठ्या थर्मल प्लांटपैकी एक आहे.

उत्पादन आणि वितरण

पारस थर्मल प्लांट कोळसा वापरून वीजनिर्मिती करते. हा कोळसा मुख्यत्वे चंदा, मध्य प्रदेश आणि झारखंड मधून आणला जातो. प्लांटमधून निर्माण होणारी वीज 400 kV आणि 220 kV विद्युतगृहांद्वारे राज्यातील विविध भागांमध्ये वितरित केली जाते.

आर्थिक आणि सामाजिक योगदान

पारस थर्मल प्लांट हा केवळ वीजनिर्मितीचा स्त्रोत नाही तर तो अकोला आणि परिसरातील अर्थव्यवस्थेसाठीही महत्त्वपूर्ण आहे. हे केंद्र हजारो लोक लोकांना रोजगार देते आणि स्थानिक अर्थव्यवस्थेला चालना देते. याव्यतिरिक्त, प्लांट CSR उपक्रमांद्वारे शिक्षण, आरोग्य आणि पायाभूत सुविधांमध्ये सुधारणा करण्यासाठी सामाजिक जबाबदारी बजावते.

पर्यावरणीय प्रभाव

थर्मल प्लांट असल्यामुळे, पारस प्लांटवर हवा आणि पाणी प्रदूषणाचा आरोप आहे. प्लांटने प्रदूषण कमी करण्यासाठी अनेक उपाययोजना राबवल्या आहेत, जसे की धुळीचे उत्सर्जन कमी करणारे तंत्रज्ञान वापरणे आणि प्रदूषित पाण्याची विल्हेवाट लावणे. तरीही, पर्यावरणावर होणारा परिणाम हा एक वादग्रस्त मुद्दा आहे.

भविष्य

भारतात वाढत्या ऊर्जा गरजेनुसार, पारस थर्मल प्लांटची भूमिका अजूनही महत्त्वाची आहे. प्लांटची कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी आणि प्रदूषण कमी करण्यासाठी महाजेनको सतत प्रयत्नशील आहे. तसेच, प्लांटला नूतनीकरणीय ऊर्जा स्त्रोतांकडे वाटचाल करण्याची योजना आहे.